Wpis dedykowany pewnej mądrej i roztropnej damie, co jeździ na fioletowej ramie - do M… W pracy swej nie ma ani wytchnienia więc zainteresował ją okres wypowiedzenia. A okres wypowiedzenia został uregulowany w kodeksie pracy (dla umów o pracę), a jeśli chodzi o umowy cywilnoprawne (czyli zlecenia i dzieło), to odpowiednie regulacje prawne odnajdziemy w kodeksie cywilnym.  Powiedzmy więc, że okres wypowiedzenia zależy od:
  • rodzaju umowy (umowa o pracę, umowa-zlecenie),
  • czasu trwania umowy o pracę.

Okres wypowiedzenia w umowie o pracę

Aby wiedzieć, jaki jest okres wypowiedzenia wystarczy zajrzeć do Oddziału 3 (też zamkniętego, bo kończy się na art.43) - “Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem” w kodeksie pracy. Z tamtejszych paragrafów przeczytamy, że: “Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi: 1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, 3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.” Jest to przepis zrozumiały i jasny - więc nie ma potrzeby tego wyjaśniać. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub nieokreślony wynosi: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata. Jest to przepis zrozumiały i jasny - więc nie ma potrzeby tego wyjaśniać. Można tylko dodać, że do czasu zatrudnienia wlicza się zatrudnienie u poprzedniego pracodawcy - jeśli nastąpiło przejęcie firmy przez inną. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku 2-tygodniowego zatrudnienia - okres wypowiedzenia wynosi jeden miesiąc, a w przypadku miesięcznego zatrudnienia - 3 miesiące. Jeśli pracodawca złożył pracownikowi wypowiedzenie, to pracownikowi przysługują wolne dni na poszukiwanie pracy:
  • 2 dni zwolnienia z wykonywania obowiązków służbowych - w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia,
  • 3 dni zwolnienia - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia.
W okresie wypowiedzenia pracodawca może zwolnić pracownika z wykonywania pracy. Ale ma obowiązek wypłacać mu za ten czas wynagrodzenie. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do emerytury -  jeżeli okres zatrudnienia umożliwia pracownikowi uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Przepis ten nie ma zastosowania do rencistów z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wypowiedzenie, zarówno złożone przez pracodawcę, jak i przez pracownika powinno być złożone na piśmie. Gdy pracodawca rozwiązuje umowę na czas określony lub nieokreślony, to w wypowiedzeniu powinien odnotować przyczynę zakończenia współpracy.

Okres wypowiedzenia w umowie-zlecenie lub o dzieło

Okres wypowiedzenia w umowie-zlecenia lub o dzieło, to czas umowny. Nie jest on regulowany kodeksem pracy. Wszystko tu zależy od stron (pracownika-zleceniobiorcy i zleceniodawcy). O ile jeszcze w umowie zlecenia można jakoś mówić o wypowiedzeniu, choć bardziej trafnym określeniem będzie tu rozwiązanie umowy, to sformułowanie “okres wypowiedzenia” jest niefortunne w przypadku umowy o dzieło. Umowa o dzieło to umowa rezultatu, a zatem nie da tu się ustalić okresu wypowiedzenia. Po prostu - ktoś poprawnie coś wykonał, to dostaje wynagrodzenia, źle coś zrobił - wynagrodzenia nie dostaje. Umowa zlecenia, to umowa starannego wykonywania czegoś, a umowę tę można wypowiedzieć.

Okres wypowiedzenia w umowie-zlecenie

Umowom-zleceniom poświęcone są artykuły 734-751 kodeksu cywilnego. “Okres wypowiedzenia” został określony w artykule 746: “§1 Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. §2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. §3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów. Jest to przepis zrozumiały i jasny - więc nie ma potrzeby tego wyjaśniać. Co ciekawe, gdy w umowie nie zastrzeżono inaczej, to:
  • gdy zleceniodawca umrze lub utraci zdolność do czynności prawnych - zlecenie nie wygasa, zleceniobiorca dalej jest obowiązany wykonywać zlecenie,
  • gdy zleceniobiora umrze lub utraci pełną zdolność do czynności prawnych - zlecenie wygasa.
Jest to ciekawe, ale da się wytłumaczyć - gdy zleceniodawca umrze, to dane zlecenie jest wykonywane na rzecz jego spadkobierców, natomiast gdy umrze zleceniobiorca, to przecież umarlak nie będzie wykonywał zlecenia (wątpliwe tu będzie staranne wykonanie zlecenia, no chyba że straszenie teściowej).

Okres wypowiedzenia w umowie o dzieło

Umowie o dzieło zostały poświęcone art.627-646 w kodeksie cywilnym (k.c). Art. 627 k.c mówi, że “Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.” Wobec powyższego termin “okres wypowiedzenia” nie znajdzie tu zastosowania. Można natomiast mówić o odstąpieniu od umowy. Zlecający dzieło może odstąpić od umowy, gdy:
  • wykonujący dzieło opóźnia się z rozpoczęciem lub zakończeniem dzieła tak długo, że prawdopodobnie nie ukończy całości w terminie wyznaczonym w umowie. Zlecający może odstąpić od umowy przed terminem ukończenia dzieła ustalonym w umowie.
  • przyjmujący zamówienie wykonuje je w sposób sprzeczny z umową i nie stosuje się do poleceń zlecającego o poprawnym wykonywaniu dzieła.
I art. 644 kc - beczka miodu z łyżką dziegciu “Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić (przyp.red. miód?) płacąc umówione wynagrodzenie (przyp.red. dziegieć). Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.” Oczywiście, dla wykonującego: miodem będzie dziegieć zamawiającego. Przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy, gdy brak jest współpracy ze strony zamawiającego (np. nie udziela informacji potrzebnych do wykonania dzieła) - “Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy”.